Czy odnalaz³e¶ swoje wyspy szczê¶liwe? Zajrzyj mo¿e tutaj...

Ok(n)o wiedzy genetycznej - nauka, nadzieje, kontrowersje, aktualno¶ci, ciekawostki, kontakty
slowniczek
S³owniczek genetyki
Retinitis PigmentosaZespó³ UsheraAMDStargardtNauka - aktualno¶ciGo¶cie RF
Publikacje, artyku³yCiekawostkiGeny z humoremListy do RETINYLinki
Strona g³ówna

Genetyka nie jest ³atw± dziedzin± dla laika. Warto jednak znaæ podstawowe jej pojêcia, aby lepiej rozumieæ docieraj±ce zewsz±d informacje w tym zakresie.

amplifikacja - zwielokrotnienie liczby kopii genu lub sekwencji DNA

anonimowy segment DNA - segment DNA o nieznanej funkcji

biblioteka - biblioteka zrekombinowanego DNA jest zbiorem identycznych cz±steczek wektora, z których ka¿da zawiera inn± wstawkê DNA - ró¿ne wstawki razem mog± reprezentowaæ ca³y genom, na przyk³ad ludzki (ludzka biblioteka genomowa); lub zbiór kopii mRNA izolowanego z komórek okre¶lonego typu przekszta³conych do postaci cDNA (biblioteka cDNA)

cDNA - niæ DNA powsta³a przez skopiowanie nici RNA przez odwrotn± transkryptazê; sekwencja cDNA jest komplementarna do RNA u¿ytego jako matryca

chromosom - silnie skrêcona niæ DNA wraz z dodatkowymi substancjami chemicznymi znajduj±ca siê w j±drze komórkowym

crossing-over - oddzia³ywania miêdzy dwoma chromosomami homologicznymi, prowadz±ce do wymiany fragmentów chromosomów (czyli dwuniciowego DNA)

DNA - kwas deoksyrybonukleinowy, substancja chemiczna bêd±ca no¶nikiem informacji genetycznej, wystêpuj±ca we wszystkich ¿ywych organizmach. £añcuch DNA wystêpuje w postaci podwójnej, skrêconej nici, tzw. podwójnej helisy

gen - fragment DNA, w którym zakodowana jest infor-macja o produkcji bia³ka

genetyczny odcisk palca - wzór fragmentów DNA powsta³ych po strawieniu wybranego obszaru genomu odpowiednim enzymem restrykcyjnym i rozdzielonych w ¿elu elektroforetycznym; je¶li do badañ wybierze siê odpowiedni odcinek DNA, powstaje wzór charakterystyczny dla ka¿dego osobnika danego gatunku

genetyka molekularna - badanie struktury molekularnej czynników uczestnicz±cych w procesach dziedziczenia i mechanizmów chemicznych tych zjawisk

genom - kompletny zestaw genów organizmu ¿ywego

klon - zbiór organizmów, komórek, wirusów lub cz±steczek DNA powsta³ych w wyniku replikacji jednego genetycznego przodka

klonowanie molekularne - klonowanie cz±steczek DNA

kod genetyczny - wspólny dla wszystkich organizmów sposób zapisu informacji genetycznej za pomoc± czterech "liter", cz±steczek-nukleotydów oznaczonych: A, T, C, G.

koniugacja - przeniesienie odcinka DNA z jednej komórki bakteryjnej do drugiej za po¶rednictwem mostka bia³kowego

konwersja genów - rodzaj rekombinacji miêdzy dwoma blisko le¿±cymi homologicznymi regionami DNA, podczas której jedna z sekwencji DNA jest zmieniana tak, by pasowaæ do drugiej; proces ten, nazywany te¿ korekt± sekwencji, mo¿e zachodziæ wewn±trz jednego chromosomu lub miêdzy dwoma chromosomami

kwas nukleinowy - d³uga spolimeryzowana cz±steczka z³o¿ona z pojedynczych jednostek nukleotydowych zwi±zanych silnymi wi±zaniami chemicznymi; ³añcuchy DNA i RNA s± kwasami nukleinowymi ró¿ni±cymi siê od siebie cukrowym sk³adnikiem nukleotydów, jest nim odpowiednio deoksyryboza i ryboza

Linia zarodkowych komórek macierzystych - to zbiór hodowanych w laboratorium komórek, które wyizolowano z pojedynczego zarodka ludzkiego. Komórki zarodkowe maj± zdolno¶æ do zmieniania siê w dowolny inny rodzaj komórek organizmu (s± totipotentne). To w³a¶nie ta cecha sprawia, ¿e naukowcy tak siê nimi interesuj±. Chc± oni tak pokierowaæ ich rozwojem, aby zmienia³y siê w pewne szczególne typy komórek - ¼le funkcjonuj±cych u osób chorych na np. parkinsona, alzheimera czy cukrzycê. Komórki pochodz± zwykle z kilkudniowych embrionów ludzkich bêd±cych efektem „nadprodukcji” podczas procedury zap³odnienia in vitro.

mapa genetyczna - przedstawienie liniowego u³o¿enia genów na chromosomie

mapa molekularna - opis liniowego u³o¿enia odcinków DNA wzd³u¿ chromosomu

mejoza - proces rozdzia³u chromosomów towarzysz±cy podzia³owi komórkowemu, prowadz±cemu do powstania komórek rozrodczych; po podziale mejotycznym ka¿da z komórek potomnych zawiera tylko jeden chromosom z homologicznej pary chromosomów, jest wiêc haplontem

mitochondria - "centra energetyczne" znajduj±ce siê w ka¿dej komórce i  dziel±ce siê niezale¿nie od niej. Materia³ genetyczny zawarty w  mitochondriach dziedziczy siê inaczej ni¿ ten znajduj±cy siê w  j±drach komórkowych. Geny j±drowe otrzymujemy po obojgu rodzicach, podczas gdy DNA mitochondrialny - tylko po matce.

"mitochondrialna Ewa" - wed³ug teorii wspó³czesnej genetyki, kobieta od której pochodz± wszyscy wspó³cze¶ni ludzie. Prawdopodobnie ¿y³a ok. 140-200 tys. lat temu. Nazwa "mitochondrialna Ewa" pochodzi od sposobu okre¶lenia jej wieku w badaniach naukowych, do których wykorzystano geny zawarte w  ludzkich mitochondriach - "centrach energetycznych" ka¿dej naszej komórki. Teoria dziedziczenia mitochondrialnego DNA po istniej±cej kiedy¶ jednej kobiecie znana jest równie¿ pod nazwami: "po¿egnanie z Afryk±" (od miejsca pochodzenia), "rajskiego ogrodu" i  "arki Noego".

mutacja - zmiana w sekwencji DNA; mutacja mo¿e spowodowaæ zmianê produktu genu lub inn± regulacjê ekspresji genu, co w efekcie mo¿e prowadziæ do zmiany cechy

mutant - gen, w którym nast±pi³a mutacja, lub organizm zawieraj±cy taki gen

rekombinacja - naturalny proces powstawania nowych zestawieñ odcinków chromosomów (a wiêc i odcinków DNA)

replikacja - proces powielania DNA lub RNA

replikacja DNA - synteza dwóch nowych podwójnych helis DNA na podstawie jednej podwójnej helisy; ka¿dy ³añcuch w pierwszej podwójnej helisie s³u¿y jako matryca do syntezy ³añcucha komplementarnego

RNA (kwas rybonukleinowy) - spolimeryzowana cz±steczka zbudowana z czterech ró¿nych jednostek zwanych rybonukleotydami (A, U, G, i C) zawieraj±cych cukier rybozê

sonda - odcinek DNA lub RNA wyznakowany radioaktywnym izotopem (lub ³atwo wykrywaln± grup± chemiczn±) u¿ywany do wykrywania komplementarnych odcinków kwasów nukleinowych metod± hybrydyzacji

telomer - zakoñczenie chromosomu (a wiêc i podwójnej helisy chromosomowego DNA)

transformacja - sta³a, dziedzicz±ca siê zmiana w³a¶ciwo¶ci komórki spowodowana przez wprowadzenie nowej sekwencji DNA pozyskanej z otoczenia komórki lub przez mutacjê (na przyk³ad transformacja nowotworowa zmieniaj±ca zdrow± komórkê w nowotworow±)

transgen - gen, który zosta³ eksperymentalnie wprowadzony do genomu organizmu i jest przekazywany jego potomstwu (organizmom transgenicznym)

wektor - cz±steczka DNA, z któr± mo¿na po³±czyæ odcinek obcego DNA - tak zrekombinowany DNA mo¿na wprowadziæ do komórki, w której bêdzie replikowany

wstawka - odcinek DNA po³±czony z cz±steczk± wektora w celu klonowania; razem z wektorem tworzy zrekombinowany DNA

zrekombinowany DNA - cz±steczka DNA zawieraj±ca odcinki DNA pochodz±ce z ró¿nych ¼róde³ - syntetyzowane metodami biologicznymi lub chemicznymi - i po³±czone in vitro z innymi odcinkami DNA


Do Strony G³ównej Do Strony G³ównej Powrót Powrót


© Copyright by RETINA FORUM  2001-2016
redaktor naczelny:  Piotr Stanis³aw Król
RETINA FORUM - Internetowe ok(n)o wiedzy genetycznej